Γιατί συνεχίζουμε να τρώμε ακόμη και όταν νοιώθουμε χορτάτοι;
Το φαγητό είναι ένα βασικό στοιχείο της ζωής και μπορεί να είναι παράλληλα και ένα από τα πιο απολαυστικά. Θεωρητικά, το όλο σύστημα γύρω από αυτό είναι απλό: Είμαστε πεινασμένοι-τρώμε.-σταματάμε. Λίγες ώρες αργότερα, μπορεί να αισθανθούμε πάλι πείνα και να επαναλάβουμε τη διαδικασία. Μακάρι να ήταν τόσο απλά τα πράγματα.
Είτε προσπαθείτε να χάσετε βάρος, να μην πάρετε πάλι κιλά ή απλά να παραμείνετε υγιείς, κάποια στιγμή θα πεινάσετε. Αλλά το να τρώτε κάθε φορά που νοιώθετε την παρόρμηση δεν είναι πάντα η πιο υγιεινή απάντηση και αυτό γιατί η πείνα δεν είναι τόσο απλή όσο νομίζετε. Ένα πολύπλοκο δίκτυο σημάτων σε όλο τον εγκέφαλο και το σώμα είναι αυτό που κατευθύνει το πώς και πότε νιώθουμε πεινασμένοι. Ακόμη και το ερώτημα γιατί αισθανόμαστε πεινασμένοι δεν είναι πάντα απλό να απαντηθεί. Η παρόρμηση για φαγητό δεν προέρχεται μόνο από την ανάγκη του σώματος για ενέργεια, αλλά και από διάφορες καταστάσεις στο περιβάλλον μας που μας παρακινούν, όπως και από την αναζήτηση της απόλαυσης.
Ας το παραδεχτούμε, όλοι μας έχουμε στιγμές αδυναμίας όπου συνεχίζουμε να τρώμε παρά το συναίσθημα πληρότητας που μπορεί να νοιώθουμε. Αλλά γιατί το κάνουμε αυτό; Μια νέα μελέτη σε ποντίκια από το Πανεπιστήμιο του Michigan (UM) που δημοσιεύθηκε στο Proceedings of the National Academy of Science, δείχνει ότι όλα προέρχονται από τον εγκέφαλο. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι υποβόσκει μια πάλη μεταξύ δύο γειτονικών ομάδων εγκεφαλικών κυττάρων στα οποία το οπιοειδές σύστημα του εγκεφάλου παίζει επίσης ρόλο.
Η διατροφική συμπεριφορά έχει συνδεθεί με δύο ομάδες κυττάρων γνωστών ως νευρώνες POMC και AgRP, που περιγράφονται ως «γείτονες της διπλανής πόρτας» στον εγκέφαλο. Εάν πούμε ότι είναι μέρη ενός αυτοκινήτου, το POMC λειτουργεί σαν ένα φρένο (επιτρέποντάς μας να γνωρίζουμε ότι η πείνα μας έχει ικανοποιηθεί) ενώ το AgRP λειτουργεί σαν ένα πεντάλ γκαζιού (που μας ενθαρρύνει να τρώμε περισσότερο). Οι ερευνητές διεξήγαγαν οπτογενετικά πειράματα (συνδυασμός γενετικής και οπτικής τεχνολογίας) σε ποντίκια με διέγερση των νευρώνων POMC και περίμεναν να παρατηρήσουν μείωση της όρεξης. "Αντ 'αυτού, είδαμε ένα πραγματικά αξιοσημείωτο αποτέλεσμα", δήλωσε η επικεφαλής ερευνήτρια Huda Akil, καθηγήτρια στο Τμήμα Ψυχιατρικής του UM. "Τα ζώα έτρωγαν σαν τρελά, κατά τη διάρκεια της μισής ώρας μετά την διέγερση, έφαγαν την τροφή μιας ολόκληρης ημέρας". Φαίνεται ότι η διέγερση είχε ενεργοποιήσει και τις δύο ομάδες των κυττάρων. Αυτό προκάλεσε την ταυτόχρονη απελευθέρωση ενός "συνεχίστε να τρώτε" σήματος από τα κύτταρα AgRP και ενός σήματος "σταματήστε να τρώτε" από τα POMC, λίγο σαν να χρησιμοποιούσε κανείς το φρένο πιέζοντας ταυτόχρονα και το πεντάλ γκαζιού. "Όταν και οι δύο ομάδες κυττάρων διεγείρονται ταυτόχρονα, η AgRP κλέβει την παράσταση", δήλωσε η Akil, κάτι που θα μπορούσε να είναι η αιτία της υπερκατανάλωσης.
Όταν προσπάθησαν άλλη μια φορά με διέγερση μόνο των κυττάρων POMC, εντόπισαν αξιοσημείωτη μείωση στην κατανάλωση τροφής. Επιπλέον, η χορήγηση φαρμάκου ναλοξόνης εμπόδισε το φυσικό οπιοειδές σύστημα στον εγκέφαλο, με αποτέλεσμα να σταματήσει η διατροφική συμπεριφορά. "Αυτό υποδηλώνει ότι το ενδογενές οπιοειδές σύστημα του εγκεφάλου μπορεί να διαδραματίσει ρόλο στην επιθυμία του να φάμε πέρα από αυτό που χρειαζόμαστε", πρόσθεσε η Akil. Σημείωσε ότι απαιτούνται περισσότερες έρευνες για να κατανοήσουμε πλήρως πώς οι αντιληπτικές, συναισθηματικές και κοινωνικές αιτίες επηρεάζουν τον εγκέφαλό μας και παίζουν σημαντικό ρόλο στην υπερκατανάλωση τροφής. Αυτό θα μπορούσε ενδεχομένως να βοηθήσει τους επιστήμονες να σχεδιάσουν παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, ίσως ενεργοποιώντας τα κύτταρα όπως φαίνεται στα νέα ευρήματα ή με άλλες μεθόδους που σχετίζονται με το νευρικό σύστημα. "Υπάρχει μια ολόκληρη βιομηχανία που βασίζεται στο να σας δελεάζει να τρώτε, είτε το χρειάζεστε είτε όχι, μέσα από οπτικές ενδείξεις, συσκευασίες, μυρωδιές και συναισθηματικές συσχετίσεις", εξήγησε η Akil. "Οι άνθρωποι πεινούν απλά κοιτάζοντας όλα αυτά και πρέπει να μελετήσουμε τα νευρικά σήματα που εμπλέκονται στους μηχανισμούς προσήλωσης και αντίληψης που μας ωθούν να φάμε".
Φωτεινή Πουρνάρα