Τα αρωματικά φυτά της Κρήτης κινδυνεύουν από την αλόγιστη συλλογή τους

Το 2013 και το 2015 η Διεύθυνση Δασών Χανίων, αναγνωρίζοντας την ανάγκη διαχείρισης του προβλήματος προστασίας των αρωματικών και θεραπευτικών φυτών του νησιού, εξέδωσε δύο ρυθμιστικές δασικές αστυνομικές διατάξεις, οι οποίες θέτουν περιορισμούς στη συλλογή ρίγανης, φασκόμηλου, μαλοτήρας (τσάι του βουνού της Κρήτης) και μαντζουράνας.

Όπως επεσήμαναν η Διεύθυνση Δασών Χανίων και το Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο, στην ημερίδα ‘Δασοπονία με το βλέμμα στο μέλλον’ που διοργάνωσε προ ημερών το Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων, ‘τα αστυνομικά μέτρα αν δεν συνδέονται με επιστημονική τεκμηρίωση και επιχειρηματολογία, δεν ανατρέπουν εύκολα την παραδοσιακή λογική’.

Έτσι προέκυψε η ανάγκη σχεδιασμού ενός πιλοτικού προγράμματος μακροχρόνιας παρακολούθησης αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών στον Νομό Χανίων και αξιολόγησης των φυσικών πληθυσμών τους (χρηματοδοτείται από το Πράσινο Ταμείο), με στόχο την εφαρμογή ενός συστήματος για τη διαχείριση των τεσσάρων αυτοφυών φυτών (ρίγανης, φασκόμηλου, μαλοτήρας και μαντζουράνας).

Οι επιστήμονες έχουν προχωρήσει στην αξιολόγηση των φυσικών πληθυσμών (γίνεται αποτύπωση της εξάπλωσής τους με χρήση GPS, μέτρηση της πυκνότητας και εκτίμηση των πιέσεων που δέχονται από βόσκηση, συλλογή κ.λπ.). Επιπλέον, δημιουργήθηκε μια βάση δεδομένων και για τους καλλιεργούμενους αγρούς, ενώ παράλληλα σχεδιάστηκε ένα ερωτηματολόγιο που απευθύνεται σε στελέχη επιχειρήσεων του νησιού σε μια προσπάθεια να συγκεντρωθούν πληροφορίες για την προέλευση της πρώτης ύλης, τα κανάλια διανομής, τον τρόπο διακίνησης και να καταγραφούν απόψεις σχετικά με την πιστοποίηση του προϊόντος και τη χρήση της επωνυμίας ‘Κρήτη’. Οι πληροφορίες αυτές δύνανται να συμβάλλουν στη βελτίωση του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου και στον αποτελεσματικότερο συντονισμό των υπηρεσιών που εμπλέκονται σε όλα τα στάδια μεταποίησης, διακίνησης και εμπορίας των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών.

Η βιοποικιλότητα της Κρήτης θεωρείται μία από τις σημαντικότερες της Μεσογείου. Μαζί με την Κάσο και την Κάρπαθο αποτελούν μια ενιαία φυτογεωγραφική ενότητα, η οποία περιλαμβάνει 1.877 φυτικά είδη, εκ των οποίων τα 183 είναι ενδημικά. Η συλλογή αρωματικών φυτών αποτελεί μια παραδοσιακή δραστηριότητα για τους κατοίκους, κυρίως των ορεινών περιοχών της Κρήτης, για τους οποίους αποτελεί συμπληρωματικό εισόδημα.

Είναι χαρακτηριστικό ότι η αλόγιστη εκμετάλλευση των φυτών αυτών σε όλη την Ελλάδα έχει σημάνει συναγερμό. Και σε άλλες περιοχές παρατηρείται υπερεκμετάλλευση και το αστυνομικό δελτίο γεμίζει με περιπτώσεις σύλληψης ιδιωτών που είχαν συλλέξει ολόκληρα σακιά με τσάι του βουνού ή ρίγανη. Για να συνεχίσουν να φυτρώνουν στην ίδια περιοχή, για παράδειγμα, το τσάι και η ρίγανη, δεν θα πρέπει να ξεριζώνονται κατά τη συλλογή τους - εφόσον επιτρέπεται. Από τις ρίζες και τους σπόρους που πέφτουν από τα ανθοφόρα στελέχη τους θα προκύψουν τα νέα φυτά. Εν μέσω οικονομικής κρίσης αποτελεί έναν εύκολο τομέα προσπορισμού χωρίς ιδιαίτερο κεφάλαιο, αφού σε πολλές ορεινές και ημιορεινές περιοχές αυτά τα αρωματικά φυτά είναι αυτοφυή και μάλιστα συμβάλλουν σε άλλους τομείς της αγροτικής οικονομίας, όπως στη μελισσοκομία.