Θαλασσινό αλάτι: πιο υγιεινό ή απλά μόδα;

Μαύρη λάβα Χαβάης, ροζ Ιμαλαΐων, βολιβιανό τριαντάφυλλο,  ροζ από ορεινές πηγές του Περού.  Αυτά δεν είναι χρώματα για βερνίκια νυχιών - είναι ποικιλίες αλατιού και είναι λίγα από τις δεκάδες επιλογές που διατίθενται σήμερα στην αγορά και στο διαδίκτυο. Το αλάτι της θάλασσας και άλλα μη επεξεργασμένα, φυσικά αλάτια έχουν γίνει δημοφιλή μεταξύ των σεφ και όσων ασχολούνται με το μαγείρεμα, οι οποίοι τα χρησιμοποιούν για να προσθέσουν ενδιαφέρουσες νότες γεύσης και χρώματος στο πιάτο. Προσφέρουν μεγαλύτερη πολυπλοκότητα από το κανονικό επιτραπέζιο αλάτι, το οποίο έχει περάσει από επεξεργασία για να απομακρυνθούν τα διάφορα ορυκτά και άλλες αβλαβείς ακαθαρσίες που μπορεί να περιέχει, προσδίδοντάς του παράλληλα το φωτεινό λευκό χρώμα και την ομοιόμορφη υφή.

Τα μοντέρνα χειροποίητα αλάτια δεν χαρακτηρίζονται μόνο ως πιο γευστικά. Πολλοί παραγωγοί και οπαδοί τους υποστηρίζουν ότι τα θαλασσινά αλάτια είναι πιο υγιεινά από το επιτραπέζιο επειδή είναι πιο φυσικά και λιγότερο επεξεργασμένα. Τονίζουν επίσης ότι περιέχουν πολλά βασικά ιχνοστοιχεία. Και τα υποτιθέμενα πλεονεκτήματά τους δεν σταματούν εκεί. Οι ιστοσελίδες των εταιριών που τα προμηθεύουν υπόσχονται ότι τα θαλασσινά αυτά αλάτια μπορούν π.χ. να εξαλείψουν τις τοξίνες, να εξισορροπήσουν το pH του οργανισμού, να ενισχύσουν την κυκλοφορία, να ενισχύσουν την υγεία του πεπτικού συστήματος και να προσφέρουν αντιοξειδωτικά οφέλη.

Επιλέγοντας πέρα από τη μόδα 

Όλοι οι παραπάνω ισχυρισμοί δεν υποστηρίζονται από την επιστήμη. Οι ειδικοί που τα προμηθεύουν, όπως και πολλές εταιρείες τροφίμων συχνά εκμεταλλεύονται την πεποίθηση των καταναλωτών ότι το φυσικό σημαίνει κάτι καλύτερο. Αλλά λαμβάνοντας υπόψη την υγεία μας, το αλάτι παραμένει  αλάτι και η κατανάλωσή του σε οποιαδήποτε μορφή μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για υψηλή αρτηριακή πίεση και άλλα προβλήματα. Επίσης, το αλάτι δεν αποτελεί πλούσια πηγή ανόργανων ουσιών όπως ασβεστίου, μαγνησίου και καλίου καθώς οι μικροσκοπικές ποσότητες που περιέχει δεν προσφέρουν ιδιαίτερα στις απαιτήσεις του οργανισμού μας. Το να βασιζόμαστε στο αλάτι ως πηγή για αυτά τα μεταλλικά στοιχεία είναι ισοδύναμο με την κατανάλωση λευκών ζυμαρικών για να αυξήσουμε την πρόσληψη ινών ή με την κατανάλωση μελιού για να βάλουμε περισσότερο μαγνήσιο και σίδηρο στη διατροφή μας.  Δεν είναι μια αποτελεσματική επιλογή, ούτε προάγει την υγεία.

Το μάρκετινγκ που προωθεί το αλάτι ως κάτι το μη επεξεργασμένο και πολύ υγιεινό δημιουργεί ένα παραπλανητικό φωτοστέφανο πάνω από αυτό. Όταν οι κόκκοι κατεργάζονται από την αρχική μορφή τους, υπάρχει σημαντική απώλεια σε θρεπτική αξία. Αυτό δεν συμβαίνει με τα επεξεργασμένα άλατα, επειδή το αλάτι έτσι κι αλλιώς δεν είναι μια σημαντική πηγή θρεπτικών συστατικών (εκτός από το χλωριούχο νάτριο φυσικά). Το ίδιο ισχύει και για τα μη επεξεργασμένα σάκχαρα όπως ο εξαερωμένος χυμός ζαχαροκάλαμου και η ζάχαρη από τους χουρμάδες. Και η δόξα των μη επεξεργασμένων αλάτων και σακχάρων τραβά την προσοχή από αυτό που πραγματικά έχει σημασία: ότι δηλαδή οι άνθρωποι πρέπει να τρώνε λιγότερο από αυτά τα συστατικά. Παρόλο που οι υγειονομικές αρχές εξακολουθούν να διαφωνούν για την ακριβή συνιστώμενη ποσότητα πρόσληψης νατρίου για τους ενήλικες, είναι σαφές ότι καταναλώνουμε πάρα πολύ.

Είτε προτιμάτε το κανονικό επιτραπέζιο αλάτι, το kosher ή τις πιο φημισμένες ποικιλίες, είναι σημαντικό να χρησιμοποιείτε το αλάτι με σύνεση. Είναι εύκολο να παρασυρθείτε σε μεγαλύτερη κατανάλωση με τα αλάτια που είναι σε μορφή μεγάλων κρυστάλλων ή νιφάδων, επειδή ένα ελαφρύ πασπάλισμα μπορεί να φαίνεται αραιό, αλλά στην πραγματικότητα παρέχει πολύ νάτριο.

Το θέμα του ιωδίου

Μία μεγάλη διαφορά μεταξύ του επιτραπέζιου και των άλλων ειδικών αλατιών  είναι η περιεκτικότητα σε ιώδιο. Το κανονικό επιτραπέζιο αλάτι εμπλουτίζεται με ιώδιο, ένα μέταλλο που είναι απαραίτητο για την κανονική λειτουργία του θυρεοειδούς (1/4 κουτ. γλ. παρέχει περίπου το 50% των 150 μικρογραμμαρίων που χρειάζονται οι ενήλικες ημερησίως). Οι άλλες ποικιλίες, συμπεριλαμβανομένων των kosher και των θαλασσινών αλατιών, δεν είναι ενισχυμένες και συνεπώς δεν παρέχουν ιώδιο. Στη συντριπτική πλειοψηφία του αλατιού που χρησιμοποιείται στα επεξεργασμένα τρόφιμα δεν έχει επίσης προστεθεί ιώδιο. Ωστόσο, το ιωδιούχο αλάτι δεν είναι η μόνη πηγή της θρεπτικής ουσίας. Τα ψάρια και τα οστρακοειδή, τα γαλακτοκομικά προϊόντα, το ψωμί και άλλα προϊόντα σιτηρών και τα αυγά παρέχουν επίσης ιώδιο. Οι γυναίκες που είναι έγκυες ή θηλάζουν χρειάζονται επιπλέον ιώδιο καθώς είναι κρίσιμο για την ανάπτυξη και τη γνωστική ανάπτυξη των μωρών. 

Δυστυχώς, δεν υπάρχει αξιόπιστος τρόπος για να αξιολογηθεί το επίπεδο ιωδίου ενός ατόμου, οπότε αν ανησυχείτε, είναι καλύτερα να αποτανθείτε σε ένα γιατρό ή διαιτολόγο για να δείτε αν χρειάζεστε συμπλήρωμα. Για άτομα που μπορεί να έχουν χαμηλή πρόσληψη ιωδίου, το να χρησιμοποιούν ιωδιούχο αλάτι στη θέση άλλων ποικιλιών όταν μαγειρεύουν είναι μια καλή ιδέα, αλλά δεν αποτελεί σε καμμία περίπτωση λόγο για να προσθέτουμε περισσότερο αλάτι.